ABD ve Rusya’nın istemediği adam: Zelenski
Yeni Durum - Ercan Küçük
ABD Başkanlık seçimleri sürecinde Rusya-Ukrayna savaşını bitirmeyi vaat eden Trump, seçimi kazandıktan sonra bu konuda adımlar atmaya başladı. Ancak Trump’ın bu süreci Ukraynasız ve AB’siz doğrudan Putin ile yürütmesi Avrupa’da sert tepkiyle karşılanıyor. Karşılıklı tepkilerin tonu da süreç ilerledikçe yükseliyor.
Trump “Diktatör” dedi
Bir yandan da ABD Rusya ile Riyad’da görüştü. Trump Zelenski'yi diktatör ilan etti, Elon Musk “seçim yap” dedi. Bu söylemler Zelesnki’nin görevden uzaklaştırılacağı şeklinde de yorumlandı. Halbuki Zelenski daha 2022 yılında "Ukrayna direnişinin sembolü” ilan edilmiş, Times Dergisi tarafından “yılın kişisi” seçilmişti.
Yaşanan gelişmeleri Gazeteci Sarp Sinan Hacır, Yeni Durum’a anlattı.
ABD ve Rus heyetleri Riyad'da buluştu
Zelenski’ye ABD ve Rusya’dan veto
Hacır, Zelenski’nin hem ABD hem de Rusya tarafından istenmeyen adam haline geldiğini belirtti. ABD’nin AB’ye ateşkesi kabul etmeleri için üç hafta süre verdiğini de bildiren Hacır şunları söyledi:
“Şu an Riyad'da yapılan görüşme sonrası ortaya çıkan görüntüde, Zelenski ile ilgili hem Rusya'nın hem de Amerika'nın negatif bir bakış açısına sahip olduğu görülüyor. Prens Selman'ın, Zelenski’yi Riyad’daki görüşmeye davet ettiği ancak Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri'nin talepleri sonrası bu davetin iptal edildiği biliniyor. Bu durum, bundan sonra devam edecek barış görüşmelerinde Zelenski’nin pek yerinin olmadığını ve iki ülke tarafından istenmediğini gösteriyor.
ABD, AB’ye 3 hafta verdi
Dahası, Ukrayna ile ilgili alınacak tutumların Avrupa Birliği tarafından kabul edilmesi için baskı yapılabileceği söyleniyor. Finlandiya ve Avrupa Birliği Dışişleri Komisyonu üyelerinden biri olan Mika Alta'nın yaptığı açıklamada, Trump'ın Avrupa Birliği’ne, Ukrayna'nın teslimiyetini kabul etmesi için üç hafta süre tanıdığını, kabul edilmediği takdirde ise Avrupa’daki tüm ABD askeri unsurlarının çekileceğini söylemiş. Bu da artık Trump’ın Ukrayna konusunda ciddi olduğunu ve Rusya ile barış konusunda ciddi adımlar attığını gösteriyor.”
Zelenski’ye “Fransa’ya git” baskısı
Hacır, Trump’ın savaşın sorumlusu olarak Zelenski’yi gördüğünü de hatırlattı. Zelenski’ye Ukrayna’yı terk etmesi de söylenmiş. Hacır şunları ifade etti:
“Zelenskiy neden istenmiyor ve yerine kim gelebilir? Burada, tüm baskının Zelenskiy üzerinde toplandığını görüyoruz. Donald Trump, savaşın sorumlusunun Zelenski olduğunu söylüyor. Elon Musk’ın paylaşımlarında da buna vurgu yapıldı. Özellikle, Ukrayna'da öldürülen gazeteci Gonzalo Lira'nın adını tekrar hatırlattığı ve bu olayın suçlusu olarak Zelenski’yi gördüğününü söyledi. Tüm bunlara bakıldığında, bu baskı Zelenski’yi uzun süre koltukta tutmayacağı gözüküyor. Son çıkan haberlerde, Trump ekibinin Zelenskiy’e görevini bırakıp Fransa'ya gitmesini söylediği konuşuluyor.”
Zelenski’nin yerine kim geçecek?
Peki, Ukrayna’da Zelesnki giderse ne olacak? Yerine kim gelecek? Hacır, bu konuca birkaç alternatif ismin olduğunu belirtti. Hacır şöyle konuştu:
“Bundan sonra, şu ana kadar Ukrayna'da ismi duyulmuş popüler olan birkaç ismin gündeme gelmesi olası görünüyor. Bunlardan biri, eski Genelkurmay Başkanı Valeriy Zalujni. Zalujni, 2019’da göreve gelmiş ve savaşın ilk iki yılında aktif şekilde görev yapmış bir isim. Başarılı olarak görülen ve kamuoyunda ciddi bir karşılığı olan bir ki. Ukrayna’daki milis güçlerin Ukrayna ordusuna resmi olarak bağlanması ve Zelenskiy’nin önceden kontrol edemediği bazı yapıları kontrol altına almasıyla tanınıyor.
Ancak Zalujni ve Zelenskiy arasında bazı anlaşmazlıklar yaşandı. Bu tartışmaların temeli 2023 yazında, Ukrayna’nın Zaporijya bölgesine yaptığı taarruzun Amerikalıların istekleri be yönlendirmesiyle gerçekleştirildiği ve bu sebepten ötürü başarısız olduğu iddia edilmişti. Zalujnıy, bu tür operasyonların başarıya ulaşması için gerekli insan gücü ve materyale erişemediklerini, subayların Zelenski’nin suçlu olduğunu savunmuştu. Bu noktadan itibaren Zelenski tarafından siyasi olmakla ve politik kariyeri için adımlar atmakla suçlanmıştı. Zelenski 10 Aralık 2023’te Zalujnıy’ı görevden almaya çalıştı. Ancak ilk girişim başarısız oldu. Ukraynalı milletvekilleri ve Amerikalı gazeteciler, Zalujni'nin görevden alındığını duyurdu ancak o, iki hafta daha görevde kalmayı başardı. Sonunda Zelenski, Zalujni’yi görevden alarak onu İngiltere Büyükelçisi olarak atadı.
Zalujni’nin kamuoyu önündeki desteği azalmadığı gibi görevi bıraktıkran sonra Azov komutanlarıyla verdiği görüntüde hala orduda kendisine aidiyet duyanların olduğu izlenimini yarattı. Ve Zalujni ile ilgili en kritik detay ise Amerikalı gazeteci Seymour Hersh'in yazdığı bir makalede yer aldı. Hersh, Zalujni'nin savaşı bitirmek ve Ruslarla anlaşmak istediğine dair izlenimleri olduğunu söylemişti. Zalujni'nin özellikle Donbass bölgesini geri almaktan vazgeçip Rusya ile müzakereye oturmak istediği belirtiliyor. Öte yandan, Zelenskiy savaşın devamı için yeni operasyonlar düzenleme niyetindeydi ancak Zalujni’ye göre bu operasyonları devam ettirecek insan gücü yoktu ve Zelenski de bu insan gücünü sağlayacak politik adımları yani askere alım yaşının 18-25 yaş arasına indirmek gibi adımları atmaktan çekiniyordu. Bu nedenle, Trump yönetimi için Zelenski’nin yerine Zalujni bir alternatif olarak görülüyor olabilir. Tabi bu kesin değil.
Daha önce devlet başkanlığı yapmış ve Zelenski’ye muhalif olan Petro Poroşenko da adaylardan biri olabilir. Poroşenko, Rus karşıtı bir isim olsa da Ukrayna’da yeni dönemin ne getireceği bilinmez. Yine Zelenski’ye daha yakın olan bir isim fakat daha farklı bir yön çizebilecek eski askeri istihbaratının Kirilo Budanov da mevcut.”
Almanya seçimleri kritik önemde
Hacır, ABD ile AB arasındaki ilişkilerin daha da gerilebileceğine vurgu yaptı. Almanya’da yapılacak seçimlere dikkat çeken Hacır, 2 tarafın da seçimden çıkacak sonuçlara göre politika izleyebileceğini belirtti. Hacır şöyle konuştu:
AB’den Trump’a Zelenski yanıtı
Trump’ın gözü Ukrayna’nın nadir toprak elementlerinde
“Bu süreçte Avrupa Birliği’nin konumu da önemli. AB ile ABD arasındaki ipler ciddi şekilde gerilmiş durumda. Trump’ın Zelenskiy’nin görevden ayrılması yönündeki açıklamaları Avrupa’da tepkiyle karşılandı. Avrupa hem Kanada hem Grönland meselesinden hem de Ukrayna meselesi üzerinden artık kendi başının çaresine bakmak zorunda olduğu algısına ulaşıyor. Bu yüzden AB liderlerinin çeşitli noktalarda bir araya geldiğini ve Trump’a karşı mesajlar verdiğini görüyoruz.
Ancak unutmamak gerekir ki, Avrupa Birliği’nin en önemli ülkelerinden biri olan Almanya’da bu hafta bir seçim gerçekleşecek. Bu seçimin sonuçları da büyük önem taşıyor. Almanya'daki seçimlerde en önemli tartışma konusu göçmen krizi. Bu seçimlerde, hem göçmen kriz hem de Ukrayna meselesi üzerinden AB statükosunun dışında kararlar alan AfD (Almanya için Alternatif) gibi bir parti %20’lere varan bir oy alması bekleniyor. Ancak bu oran onları iktidara taşımaz ve en azından şimdilik herhangi bir koalisyonda yer almaları beklenmiyor.
Bu nedenle, Almanya’nın dış politikasında çok keskin bir dönüşüm olması beklenmiyor. Yine de hem Avrupa Birliği hem de ABD, Almanya'daki seçimlerin sonuçlarını dikkate alarak politikalarını şekillendireceklerdir. Avrupa Birliği’nin gelecekte alacağı kararları anlamak adına bu seçim sonuçlarını beklemekte fayda var.” (Dış Haberler)
